Wanneer ouders in conflict raken, gebeurt het vaak dat de ruzie vastloopt en in herhaling valt zonder tot een oplossing te komen. Soms escaleert het zelfs. In die situaties verliezen ouders hun kind gemakkelijk uit het oog of raakt het kind direct betrokken bij het conflict.

De meeste ouders willen natuurlijk niet dat hun kinderen schade oplopen door hun ruzies. Toch gebeurt dat vaak onbedoeld. Ouders kunnen ondersteuning gebruiken om hun kinderen beter te beschermen tegen deze spanningen.

Herkennen van patronen
Een belangrijke stap is dat ouders leren destructieve of onhandige communicatiepatronen te herkennen. Dit zijn manieren van reageren waarin ze vastzitten en die conflicten verergeren. Ook speelt stress een grote rol. Stress vermindert het vermogen om rustig te blijven, het kind echt in gedachten te houden en het conflict op een doordachte manier op te lossen.

Daarnaast is het waardevol dat ouders stilstaan bij hun kwetsbaarheidscycli. Dat zijn oude pijn of herinneringen die in bepaalde situaties worden getriggerd, waardoor ze automatisch reageren op een manier die niet helpend is.

Wat is kindtriangulatie
De term kindtriangulatie komt uit de gezinstherapie. Ze beschrijft hoe een kind betrokken raakt bij de ruzies tussen ouders en een alliantie vormt met één ouder tegen de ander. Wanneer dat gebeurt, ontstaat vaak een nieuwe strijd: ouders gaan ruzie maken over de rol van het kind in het conflict.

• De ene ouder zegt dat de ander het kind tegen hem of haar opzet

• De andere ouder beweert dat het kind juist goede redenen heeft om partij te kiezen

In werkelijkheid is de situatie meestal veel complexer.

Vormen van kindtriangulatie

1. Coalitie met één ouder
   Een kind kiest de kant van een ouder die zich verdrietig of alleen voelt. Uit loyaliteit of medelijden gaat het kind die ouder steunen en neemt het diens standpunt over.

2. Loyaliteitsconflict
   Het kind voelt zich klem tussen twee ouders die ieder hun eigen waarheid vertellen. Om spanning te verminderen kiest het kind één kant, maar dat leidt tot schuldgevoelens en innerlijke stress.

3. Parentificatie
   Soms gaat een kind zorgen voor een ouder. Het gaat bijvoorbeeld troosten, verdedigen of volwassen taken overnemen. Het kind wordt bondgenoot, maar verliest daarbij een stuk van zijn eigen kindzijn. Zo’n alliantie lijkt voor een ouder steunend, maar is schadelijk voor het kind, omdat het in een rol terechtkomt die niet bij zijn leeftijd past. Het belemmert een gezonde relatie met beide ouders.

Hoe kinderen reageren
Kinderen zijn van nature gericht op veiligheid en overleven. Wanneer ze getuige zijn van ruzies, ontwikkelen ze onbewust strategieën om de zorg van hun ouders te behouden.

Een daarvan is partij kiezen. Dat is een manier om in elk geval de zorg van één ouder veilig te stellen. Als een kind neutraal blijft, kan het voelen alsof het risico loopt om beide ouders kwijt te raken. Door één kant te kiezen, vermindert het kind de spanning van de onzekerheid. Maar dat brengt een hoge prijs met zich mee: schuldgevoel, angst of zelfs afkeer tegenover de andere ouder.

Omdat kinderen weten dat ze voortkomen uit beide ouders, kan het afwijzen van één ouder ook voelen als het afwijzen van een deel van zichzelf. Dit heeft gevolgen voor hun identiteitsontwikkeling, mentale gezondheid en emotioneel welzijn.

Drie dimensies van triangulatie
Om triangulatie te begrijpen, onderscheiden we drie samenhangende dimensies:

1. De relatie van het kind met beide ouders
   Wordt deze relatie actief ondersteund of juist ondermijnd
   Ook het bredere netwerk zoals familie, vrienden en gemeenschap speelt een rol
   Ideaal gezien ondersteunt iedereen de band van het kind met beide ouders, ongeacht het conflict

2. Blootstelling aan ouderlijk conflict
   Aan de veilige kant wordt het kind beschermd tegen ruzie
   In het midden merkt het kind de spanning, hoort het schreeuwen of ziet het berichten vol boosheid
   Aan de risicokant wordt het kind direct betrokken of ingezet in het conflict

3. Emotionele en fysieke nabijheid
   Aan de ene kant is er te hechte afhankelijkheid van één ouder
   Aan de andere kant ontstaat afstand of vervreemding van de andere ouder
   Bij triangulatie staat het kind vaak te dicht bij de ene ouder en te ver van de andere

Door deze drie dimensies te analyseren kunnen ouders en begeleiders of behandelaren zien waar veranderingen nodig zijn om het kind te helpen zich weer vrij en veilig te voelen tussen beide ouders.

Rol van de behandelaar of begeleider
Een behandelaar kan ouders en kinderen begeleiden bij het doorbreken van triangulatie:

• Alliantie herkennen
  Signaleer of het kind partij kiest, gevoelens van een ouder overneemt of de ander afwijst

• Neutraliteit bewaken
  Benadruk dat het kind nooit verantwoordelijk is voor het conflict. Ouders worden aangesproken op hun eigen gedrag

• Ouders aanspreken
  Help ouders begrijpen hoe hun strijd het kind dwingt te kiezen, en leer hen het conflict te scheiden van het ouderschap

• Ruimte geven aan het kind
  Creëer een veilige omgeving waarin het kind gevoelens mag uiten zonder partij te hoeven kiezen

• Herstel van balans
  Het doel is dat het kind weer kind mag zijn, niet bondgenoot of beschermer. Ouders leren samen de ouderrol te dragen, ook als hun relatie voorbij is