Het lijkt vanzelfsprekend, maar wanneer we gestrest zijn, kunnen we minder goed omgaan met lastige situaties. Ouders die in conflict zijn, ervaren vaak uitzonderlijk hoge stressniveaus. Externe omstandigheden zoals werkdruk of grote veranderingen in het leven versterken die spanning nog verder.

Mentaliseren onder stress
Bij sterke emotionele opwinding, zoals gevoelens van stress, verdriet, angst of boosheid, vermindert ons vermogen om te mentaliseren.

Met mentaliseren bedoelen we het vermogen om:
• Onze eigen gedachten, gevoelens en gedragingen te begrijpen (waarom we doen wat we doen)
• En die van anderen te begrijpen (waarom zij doen wat ze doen)

Om effectief met conflicten om te gaan, moet onze emotionele spanning laag genoeg zijn om toegang te hebben tot het deel van het brein dat helpt om intenties en motivaties te begrijpen. Van onszelf én van de ander. Als dat niet lukt, blijven conflicten vaak onopgelost en kunnen ze escaleren.

Emotieregulatie en zelfbewustzijn
We kunnen veel stressfactoren niet volledig beheersen, maar we kunnen leren onze emotionele reacties te reguleren.

Dat begint met:
• Zelfbewustzijn: inzicht krijgen in eigen stress en triggers
• Zelfregulatie: strategieën gebruiken om spanning te verlagen en binnen het zogeheten raam van tolerantie te blijven. Dat is de zone waarin we kunnen nadenken, leren en constructief reageren

Binnen dat raam van tolerantie kunnen we beter reflecteren, conflicten hanteren en, het belangrijkst, onze kinderen beschermen tegen de impact van ouderlijke ruzies.

Triggers en copingstrategieën
Een eerste stap is het leren herkennen van je triggers.

Oude herinneringen of ervaringen kunnen onverwachts worden geactiveerd, waardoor we heftig reageren zonder goed te begrijpen waarom. Een kleine gebeurtenis kan ons plotseling raken en ons tijdelijk uit balans brengen, waardoor we niet meer helder kunnen denken.

Wanneer je je bewust bent van wat jou triggert, kun je alert blijven op signalen. Voel je een sterke emotie opkomen? Noem het, erken het en neem even afstand. Zoek steun bij je sociale netwerk om de spanning te verlagen.

Stress verminderen in de praktijk
Voordat je een gesprek of interactie met de andere ouder aangaat, kun je jezelf afvragen:
• Kan ik de druk op mezelf verminderen
• Zijn er stressfactoren die ik nu kan verlichten

Sommige stressbronnen zijn niet te veranderen, maar je kunt wel praktische stappen zetten, zoals hulp vragen in je netwerk of tijdelijk kinderopvang regelen om tijd voor herstel te nemen.

Omgaan met sterke gevoelens
Bespreek met je sociale omgeving hoe je met stress en emoties omgaat:
• Welke copingstrategieën gebruik je
• Zijn ze effectief of juist belastend
• Kun je bestaande strategieën verbeteren of nieuwe aanleren

Er bestaan grofweg twee soorten copingstrategieën:

1. Emotiegerichte strategieën: gericht op het verlagen van spanning in het moment, zoals ademhaling, ontspanning of steun zoeken

2. Probleemgerichte strategieën: gericht op het aanpakken van de oorzaak van stress, zoals plannen, grenzen stellen of hulp vragen

Beide zijn waardevol. Samen helpen ze om gevoelens van overweldiging te verminderen.

Conflict leren loslaten
Sommige conflicten kun je niet direct oplossen.

In zulke gevallen helpt het om tijdelijk los te laten, en te accepteren dat er meer dan één waarheid bestaat. Dat betekent niet opgeven, maar ruimte creëren om met minder stress en meer perspectief naar de situatie te kijken.

Gevolgen van hoge stress voor ouderschap
Hoge stress beïnvloedt het vermogen om bewust te reageren als ouder.

Bij sterke emotionele spanning is het lastiger om eigen gedrag te overzien, wat kan leiden tot:
• Ruzies in het bijzijn van het kind
• Woordenwisselingen die het kind hoort
• Negatieve opmerkingen over de andere ouder

Daarom is stressbeheersing essentieel om kinderen te beschermen tegen de schadelijke effecten van ouderlijk conflict.

Herstel na stress en conflict
Soms uit een ouder frustratie bij het kind na een ruzie of stressvolle situatie.

Bijvoorbeeld:
“Je vader is een idioot”
“Je moeder maakt me gek”

Hoewel dit begrijpelijk is in een stressmoment, is het belangrijk om dit te herstellen zodra de spanning gezakt is.

Neem verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld door te zeggen:
• “Wat ik over je vader zei, was niet terecht. Ik was boos, maar dat had niets met jou te maken”
• “Sorry dat je die ruzie hebt gehoord. Dat hadden we niet moeten doen waar jij bij was”

Waarom herstelgesprekken belangrijk zijn
Door zulke gesprekken te voeren, ontlast je het kind van schuld en verantwoordelijkheid.

Het helpt het kind begrijpen wat er gebeurde en dat het conflict niet zijn of haar schuld is.

Herstelgesprekken versterken vertrouwen, verminderen stress en helpen het kind zich emotioneel vrij te voelen van de strijd tussen ouders.